در بازار خودروهای اتوماتیک در ایران، انواع گیربکس‌های اتوماتیک وجود دارند که به طور گسترده توسط خریداران مورد توجه قرار می‌گیرند. این گیربکس‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
1. گیربکس‌های اقتصادی: این گیربکس‌ها معمولاً در خودروهای اقتصادی و خانوادگی استفاده می‌شوند. آنها شامل گیربکس تورک کانورتر و گیربکس متغیر پیوسته (CVT) می‌شوند. گیربکس تورک کانورتر برای رانندگی در شهرها و سرعت‌های پایین مناسب است، در حالی که گیربکس CVT عملکرد صاف و بهینه را فراهم می‌کند و در مصرف سوخت نیز معمولاً مقرون به صرفه است. گیربکس سوزوکی گرند ویتارا ازین نوع است.
2. گیربکس‌های گران‌تر و با ارزش‌تر: این دسته شامل انواع گیربکس‌هایی اتوماتیک مانند گیربکس دوگانه‌سرعته (Dual-Clutch Transmission) است که عملکرد قوی و قابل توجهی دارند. این گیربکس‌ها با دو سیستم جداگانه کار می‌کنند و تسریع و توقف خودرو را بهبود می‌بخشند. همچنین در صورت تمایل به لذت رانندگی دنده دستی، گیربکس نیمه‌اتوماتیک نیز گزینه‌ای مناسب است که به وسیله سیستم هیدرولیک یا الکترونیکی کنترل می‌شود.
به طور کلی، انتخاب گیربکس مناسب بر اساس نیازها و سلیقه شخصی شماست. از طرفی، با توجه به ترافیک سنگین در شهرهایی مانند تهران، خریداران بیشتر تمایل به خرید خودروهای اتوماتیک دارند تا رانندگی راحت‌تر و آسان‌تری در محیط شهری داشته باشند.
وظیفه گیربگس در خودرو چیست؟
گیربکس در خودرو، یک سیستم مهم است که وظیفه تغییر نسبت دنده‌ها را بر عهده دارد. اصلی‌ترین وظیفه گیربکس، انتقال گشتاور موتور به چرخ‌هاست تا خودرو حرکت کند.
گیربکس از دنده‌های مختلفی تشکیل شده است که با تغییر نسبت آنها، سرعت و گشتاور خروجی را تغییر می‌دهد. در حالت عادی، گیربکس دنده‌های جلو به عقب (انتقال حرکت به جلو و عقب) و دنده‌های چند سرعته دارد.
وظیفه گیربکس عمده‌ای که بر عهده دارد، بهینه‌سازی کارکرد موتور است. به عنوان مثال، در شروع حرکت خودرو، نیاز به گشتاور بیشتر است و در سرعت بالا نیاز به سرعت بیشتر است. گیربکس با تغییر دنده‌ها و نسبت‌های آنها، موتور را در محدوده بهینه خود در ارائه گشتاور و سرعت قرار می‌دهد.
بنابراین، وظیفه انواع گیربکس اتوماتیک در خودرو شامل بهبود عملکرد و کارایی موتور، انتقال قدرت و کنترل سرعت خودرو، تسهیل رانندگی در شرایط مختلف و ارائه تجربه رانندگی بهتر است.
انواع گیربگس خودرو
گیربکس‌ها در خودروها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. در ادامه، برخی از انواع گیربکس‌های اتوماتیک رایج را برای شما معرفی می‌کنم:
1. گیربکس دستی (دنده دستی)
این نوع گیربکس بیشتر در خودروهای سنتی و عمومی استفاده می‌شود. در آن، راننده با استفاده از دسته دنده‌ها، نسبت دنده‌ها را تغییر می‌دهد. این نوع گیربکس کنترل بیشتری به راننده می‌دهد و برخی افراد لذت بیشتری را از رانندگی با دنده دستی می‌برند.
2. گیربکس اتوماتیک
در انواع گیربکس اتوماتیک، نسبت دنده‌ها به طور خودکار توسط سیستم الکترونیکی یا هیدرولیکی تغییر می‌کند. راننده نیازی به دسته دنده ندارد و تغییر دنده به صورت خودکار انجام می‌شود. این نوع گیربکس اتوماتیک راحتی بیشتری در رانندگی ارائه می‌دهد و برای شهرها و ترافیک شلوغ مناسب است.
3. گیربکس دوگانه‌سرعته (Dual-Clutch Transmission)
این نوع گیربکس دارای دو سیستم جداگانه برای دنده‌های فرد و زوج است. با استفاده از این گیربکس، تسریع و توقف خودرو بهبود می‌یابد و تجربه رانندگی قدرتمند و روان‌تری ارائه می‌شود.
4. گیربکس متغیر پیوسته (CVT)
در این نوع گیربکس، نسبت دنده‌ها به صورت متغیر تغییر می‌کند، بدون وجود دنده‌های ثابت. این نوع گیربکس عملکرد صاف و بهینه‌تری را ارائه می‌دهد و معمولاً در خودروهای اقتصادی استفاده می‌شود. گیربکس سوزوکی گرند ویتارا ازین نوع است.
علاوه بر این، گیربکس نیمه‌اتوماتیک (Semi-Automatic) نیز وجود دارد که در آن، راننده برخی دنده‌ها را به صورت دستی تغییر می‌دهد و برخی دیگر به صورت خودکار تغییر می‌کنند.
انواع گیربکس اتوماتیکی که در خودرو استفاده می‌شود، بستگی به نوع خودرو، نیازها و ترجیحات شما دارد.
انواع گیربکس اتوماتیک
گیربکس‌های اتوماتیک به چندین نوع تقسیم می‌شوند. بعضی از اصطلاحات معمول در این زمینه عبارت‌اند از:
۱. گیربکس تورک-کانورتر (Torque Converter)
این نوع گیربکس برای انتقال گشتاور از موتور به چرخ‌ها استفاده می‌شود و معمولاً در خودروهای سنگین و شهری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۲. گیربکس دو کلاچه (Dual Clutch)
در این نوع گیربکس، دو کلاچه به جای یک کلاچه استفاده می‌شود. این نوع گیربکس عملکرد سریعتری نسبت به سایر گیربکس‌ها دارد و برای اتومبیل‌های عمومی و عملکرد ورزشی مناسب است.
۳. گیربکس متغیر مداوم (Continuously Variable Transmission – CVT)
گیربکس CVT (Continuous Variable Transmission)، یکی از انواع گیربکس‌های اتوماتیک است و به صورت تک سرعته عمل می‌کند. اما باید توجه داشت که CVT به تنهایی یک دسته گسترده از گیربکس‌هاست و شامل انواع مختلفی می‌شود. در ادامه، توضیحی مختصر درباره انواع گیربکس اتوماتیک CVT را ارائه می‌دهم:
گیربکس CVT معمولی
این نوع CVT شامل یک زنجیر یا بلوغرنگ است که بین دو چرخ زنجیری قرار دارد. با تغییر قطر این زنجیر، نسبت دنده تغییر می‌کند و سرعت خروجی تنظیم می‌شود.
گیربکس CVT چنبره‌ای
در این نوع CVT، دو چنبره با قرار گرفتن در میان یک نوار فولادی بر روی یک محور، باعث تنظیم نسبت دنده می‌شوند. با تغییر قطر چنبره‌ها، نسبت دنده تغییر می‌کند.
گیربکس CVT هیدرواستاتیک
این نوع CVT از طریق استفاده از سیال هیدرولیکی که به وسیله پمپ و موتور هیدرولیک کنترل می‌شود، نسبت دنده را تنظیم می‌کند. تغییرات فشار سیال درون گیربکس، سرعت خروجی را تنظیم می‌کند.
گیربکس CVT الکتریکی
در این نوع CVT، استفاده از موتورهای الکتریکی به جای موتورهای داخلسوز برای تنظیم نسبت دنده استفاده می‌شود.
گیربکس CVT مخروطی
این نوع CVT شامل دو مخروط است که با تغییر موقعیت یکدیگر، نسبت دنده را تنظیم می‌کنند.
گیربکس CVT سیاره‌ای
این نوع CVT شامل یک سیستم پیچ و مهره است که با تغییر موقعیت پیچ و مهره، نسبت دنده تنظیم می‌شود.
هر کدام از این انواع گیربکس اتوماتیک CVT، با استفاده از روش‌ها و سیستم‌های مختلف، نسبت دنده را تنظیم می‌کنند. این انواع گیربکس اتوماتیکCVT، هرکدام با ویژگی‌ها و عملکردهای خاص خود، در خودروهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
۴. گیربکس پیشرانه مستقیم (Direct Shift Gearbox – DSG)
این نوع گیربکس، ترکیبی از گیربکس دستی و دو کلاچه است و عملکرد سریع و صافی دارد. این گیربکس برای خودروهای ورزشی و عمومی مناسب است. این تنها چند نوع از انواع گیربکس اتوماتیک هستند و هر کدام با ویژگی‌ها و عملکردهای خاص خودشان می‌باشند.
مزایا و معایب گیربگس اتوماتیک در نگاه کلی
درست است که استفاده از انواع گیربکس اتوماتیک در برخی موارد راحتی رانندگی را افزایش می‌دهد، اما لذت رانندگی کمتری را به ارمغان می‌آورد. این نوع گیربکس‌ها برای ترافیک‌های طولانی و مسیرهای پررفت‌وآمد مناسب هستند، زیرا نیازی به تغییر دنده و کلاچ گرفتن ندارند.
اما باید توجه داشت که قبل از استارت زدن خودرو، وضعیت دنده را چک کرده و پای خود را روی ترمز قرار داد. همچنین، پدال گاز در خودروهای اتوماتیک نقش مهمی را ایفا می‌کند و با فشار دادن بیشتر بر روی آن، شتاب بیشتری خواهید گرفت.
انواع گیربکس اتوماتیک علاوه بر مزایا، معایب خود را نیز دارند. از جمله مهمترین معایب آنها می‌توان به تاخیر در تعویض دنده اشاره کرد. همچنین، عمر استفاده از گیربکس‌های اتوماتیک کمتر است و احتمال خرابی آنها بیشتر است. هزینه تعمیر این گیربکس‌ها نیز قابل توجه است و برخی رانندگان قادر به پرداخت آن نیستند.
همچنین، عدم وجود دنده معکوس نیز می‌تواند یکی از دلایلی باشد که برخی از افراد به گیربکس‌های اتوماتیک تمایل نداشته باشند. البته، در برخی از خودروهای اتوماتیک فعلی امکان دنده معکوس با فشردن پدال گاز تا انتها وجود دارد.
در ایران بیشتر چه نوع گیربکس اتوماتیکی استفاده می‌شود؟
گیربکس A4 (AL4) نیز جزو پرکاربردترین انواع گیربکس اتوماتیک در ساخت خودروهای اتوماتیک در ایران است. این گیربکس از نوع گیربکس اتوماتیک است که در برخی از خودروهای مشهور مانند رنو داستر، ساندرو، پژو 206 اتوماتیک و پژو 207 اتوماتیک استفاده می‌شود.
گیربکس A4 (AL4) دارای سیستم تعویض دنده خودکار است که به طور خودکار و بر اساس شرایط رانندگی، دنده‌ها را تغییر می‌دهد. این گیربکس برای راحتی و سهولت در رانندگی اتوماتیک بسیار مناسب است.
گیربکس CVT یا ترجمه شده به فارسی “گیربکس تغییر متواصل”، یکی از انواع گیربکس اتوماتیک پرکاربرد در خودروهای اتوماتیک در ایران است. این گیربکس فاقد چرخ‌دنده است و به جای آن از یک سیستم بدون سطوح چرخ‌دنده استفاده می‌کند. در گیربکس CVT، تعویض دنده به صورت ناملموس و خودکار انجام می‌شود، بدین معنی که نیازی به دستی کردن دنده‌ها توسط راننده نیست.
برخی از خودروهای مجهز به گیربکس CVT در ایران شامل هایما S5، چانگان، دیگنیتی و جک S3 می‌شوند. این گیربکس برای راحتی و صرفه‌جویی در سوخت در برخی شرایط رانندگی بسیار مناسب است. علاوه بر گیربکس CVT و گیربکس A4، در بازار خودروهای ایران، نوع‌های دیگری نیز استفاده می‌شوند. برخی از این گیربکس‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
3. گیربکس تورک (Torque Converter): گیربکس تورک، که به طور معمول در خودروهای بزرگ و سنگین مانند ون‌ها و اتوبوس‌ها استفاده می‌شود، از طریق یک مبدل گشتاور کار می‌کند. این نوع گیربکس برای انتقال قدرت و تغییر سرعت استفاده می‌شود.
4. گیربکس DCT (Dual-Clutch Transmission): گیربکس DCT یا دوگانه، یکی از انواع گیربکس اتوماتیک پیشرفته است که در خودروهای اسپرت و عملکرد بالا استفاده می‌شود. در این گیربکس، دو سیستم کلاچ مجزا برای دنده‌های فرد و زوج وجود دارد، که اجازه تعویض بدون افت سرعت را می‌دهد.
5. گیربکس DSG (Direct Shift Gearbox): گیربکس DSG نیز یک نوع گیربکس دوگانه است که توسط شرکت فولکس‌واگن توسعه یافته است. این گیربکس از دو سیستم کلاچ جداگانه برای دنده‌های فرد و زوج استفاده می‌کند و تعویض سریع دنده را فراهم می‌کند.
به طور کلی، با توجه به تنوع خودروها و ترجیحات مشتریان، مدل‌ها و انواع گیربکس اتوماتیک مختلف در بازار خودروهای ایران وجود دارند.
روغن گیربکس چیست؟
روغن گیربکس واسکازین یک روغن ویژه است که برای کاربردهای گیربکس موتورها طراحی شده است. این روغن به دلیل ویژگی‌های خاص خود، مانند مقاومت در برابر دما و فشار، می‌تواند در محیط‌های گرم و داغ گیربکس به خوبی عمل کند و طول عمر بیشتری داشته باشد.
استفاده از روغن گیربکس مناسب برای موتورسیکلت‌ها نیز توصیه می‌شود. این روغن می‌تواند تعویض دنده را روان‌تر کند و عملکرد بهتری را در گیربکس ایجاد کند.
با توجه به توصیه‌ها، تعویض روغن گیربکس خودرو حداکثر هر ۳۰ هزار کیلومتر یا هر سال توصیه می‌شود. اما علاوه بر این، تغییر رنگ روغن و حس بوی سوختگی پس از تعویض دنده نیز نشانگر این است که زمان تعویض روغن انواع گیربکس اتوماتیک رسیده است. در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها، بهتر است روغن را تعویض کنید.
تعمیر گیربکس اتوماتیک
انواع گیربکس اتوماتیک نسبت به گیربکس‌های دنده‌ای حساسیت بیشتری دارند و نیازمند استفاده صحیح و اصولی هستند. استهلاک بالا و مشکلاتی که برای گیربکس‌های اتوماتیک به وجود می‌آیند، از جمله دلایلی است که تعمیر گیربکس اتوماتیک نیازمند تخصص بالاست.
مشکلات متداولی که در گیربکس‌های اتوماتیک رخ می‌دهد عبارتند از عدم تعویض دنده به موقع، تقه‌زدن و لرزش‌های غیرمعمول، گاز هرز خوردن و ورود به حالت اضطراری. برای رفع این مشکلات، حتماً باید به تعمیرگاه‌ها و کارگاه‌هایی مراجعه کرد که تخصص در تعمیر انواع گیربکس اتوماتیک دارند. تعمیر گیربکس اتوماتیک نیازمند دانش و تجربه بالای فنی‌ها است و در صورت عدم تخصص، ممکن است به بخش‌های دیگر گیربکس آسیب جدی وارد شود. بنابراین، بهتر است همواره تعمیر گیربکس اتوماتیک را به افراد مجاز و متخصص واگذار کنید.
بدون دیدگاه